του Σπύρου
Σταυρακάκη
Στα μέσα του 2014
είπα να ξανακοιτάξω το πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του πρωθυπουργού. Το κείμενο
βασίζεται σε κάποιους άξονες οι βασικότεροι των οποίων είναι:
1. Τώρα πια δεν ζητάμε κάθε μήνα δανεικά απ'
έξω για να επιβιώσουμε... Ακόμα το 2014
η Ελλάδα θα βγει ξανά στις αγορές, θα αρχίσει να γίνεται μια φυσιολογική χώρα,
όπως όλες οι άλλες.
Εκ πρώτης, οι δύο προτάσεις είναι αντιφατικές. Δεν θα ζητάμε δανεικά κάθε
μήνα αλλά συγχρόνως θα βγούμε στις αγορές (ίσως όχι κάθε μήνα)! Βέβαια στο
μήνυμα του πρωθυπουργού οι προτάσεις αυτές δεν ήταν συνεχόμενες, έτσι ώστε ο
ακροατής να αντιληφτεί άμεσα την αντίφαση των λόγων. Η πραγματικότητα είναι ότι
θα δανειζόμαστε.
2. Τη νέα χρονιά το ελληνικό χρέος θα
ανακηρυχθεί και επίσημα βιώσιμο, χωρίς δηλαδή ανάγκη νέου δανεισμού και χωρίς
νέα Μνημόνια.
 |
| Σχ. 1: Μεταβολές, χρέους, ΑΕΠ και ρυθμού ανάπτυξης (EUROSTAT) |
 |
| Σχ. 2: Μεταβολή δείκτη αναργίας (EUROSTAT) |
Σε γενικές γραμμές, το δημόσιο χρέος είναι βιώσιμο όταν η κυβέρνηση μπορεί
να συνεχίσει την εξυπηρέτησή του χωρίς να απαιτείται μια εξωπραγματικά (από
κοινωνική και πολιτική άποψη) μεγάλη διόρθωση των μελλοντικών εσόδων ή της
πορείας των πρωτογενών δαπανών. Το χρέος σήμερα είναι της τάξεως των 320 δις €
ή το 175% περίπου του ΑΕΠ που υπολογίζεται για το 2013 περίπου σε 182 δις ευρώ
(σχήμα 1). Η ανάπτυξη τρέχει σε αρνητικές τιμές (περίπου -4 υπολογίζεται για το
2013 και μάλιστα παρουσιάζει αύξηση!). Η ανεργία στον Μάρτιο του 2014 ήταν
26.8% (σχήμα 2). Το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας βαφτίζεται επένδυση, ενώ
ουσιαστικές επενδύσεις δεν γίνονται ούτε από το κράτος, ούτε από ιδιώτες. Με
ένα λαό σε πλήρη εξαθλίωση, με το σύστημα υγείας και ασφάλισης να παραπαίει, με
την εκπαίδευση σε αποδιοργάνωση, τη φοροδιαφυγή να σπάει τα κοντέρ, με σχεδόν
όλη την δημόσια περιουσία προς πώληση, τίθεται το ερώτημα, πώς οι περί βιωσιμότητας
του χρέους εξαγγελίες του Σαμαρά θα επαληθευτούν. Τέλος είναι γεγονός, έχει
ανακοινωθεί από τον Όλι Ρεν, ότι η Ελλάδα θα παραμείνει υπό το καθεστώς της
επιτήρησης μέχρι να αποπληρώσει το 75% του χρέους της, χωρίς αυτό το «μέχρι» να
προσδιορίζεται χρονικά.
3. Καταφέραμε για πρώτη φορά, εδώ και πολλά
χρόνια, αυτό που είναι αυτονόητο για κάθε σοβαρή χώρα: να καλύπτουμε μόνοι μας
τις άμεσες ανάγκες μας. Αυτό είναι που λέμε το πρωτογενές πλεόνασμα.
Το πρωτογενές πλεόνασμα που κατέγραψε η Eurostat ήταν της τάξεως του 1.5 δις. ευρώ,
αφού το τελικό ποσό πέρασε από σαράντα κύματα. Ακούσαμε 1.2, 3.9, 2.9 δις.
ευρώ, 800 εκ. ευρώ και η τελικώς η μπίλια κάθισε στα 1.5. Η επίτευξη
πρωτογενούς πλεονάσματος ανάβει επίσημα και το πράσινο φως για την έναρξη των
συζητήσεων σε επίπεδο Eurogroup για τη μείωση του ελληνικού χρέους. Αυτή ήταν άλλωστε η συμφωνία που είχε
επιτευχθεί ενάμιση χρόνο νωρίτερα στο Eurogroup της 27ης Νοεμβρίου 2012. Εκεί οι υπουργοί
Οικονομικών της Ευρωζώνης είχαν αποφασίσει ότι όταν η Ελλάδα καταφέρει να έχει
ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα εφαρμόζοντας όλους τους όρους του Μνημονίου, τότε η
Ευρωζώνη με τη σειρά της θα εξέταζε την ανάγκη λήψης νέων μέτρων για τη
διασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
«Οι δαπάνες του Δημοσίου αποτελούνται από τις δαπάνες του για μισθούς,
αγαθά και υπηρεσίες και για πληρωμή τόκων. Τα έσοδα του Δημοσίου αποτελούνται
από τα έσοδά του από φόρους, δασμούς, τέλη και κέρδη από τις δημόσιες
επιχειρήσεις, δηλαδή από τα λεγόμενα τακτικά έσοδά του, και από τα έσοδα από
καθαρό δανεισμό. Ένα μέρος των δανείων που παίρνει το Δημόσιο σε μια ορισμένη
περίοδο, το χρησιμοποιεί για να αποπληρώσει λήγοντα παλαιότερα δάνεια. Το
υπόλοιπο, το οποίο δαπανά για άλλους σκοπούς πέραν αυτού της αποπληρωμής
ληγόντων δανείων (δηλ. για την πληρωμή μισθών, αγορά αγαθών και υπηρεσιών και
για πληρωμή τόκων), αποτελεί τον καθαρό δανεισμό. Με δάνεια εννοούμε εδώ τα
ποσά που δανείζεται το Δημόσιο, ανεξάρτητα από τον τρόπο δανεισμού. Πρωτογενές
πλεόνασμα ονομάζεται η θετική διαφορά μεταξύ των τακτικών εσόδων και των
δαπανών του Δημοσίου για μισθούς και για αγαθά και υπηρεσίες – όχι και για την
πληρωμή τόκων.... Επαναλαμβάνουμε λοιπόν: Η ύπαρξη πρωτογενούς πλεονάσματος
σημαίνει αυτονοήτως ύπαρξη δημοσιονομικού ελλείμματος.» http://www.epohi.gr/portal/oikonomia/16185-ti-einai-akrivos-to-protogenes-pleonasma.
Για να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει είτε (α) να αυξήσεις τα
τακτικά έσοδα (έσοδά από φόρους, δασμούς, τέλη και κέρδη από τις δημόσιες
επιχειρήσεις οι οποίες ειρήσθω εν παρόδω πωλούνται αντί πινακίου φακής) είτε
(β) να μειώσεις τις δαπάνες (μισθοί, αγαθά, υπηρεσίες), ή το (α) και (β)
συγχρόνως. Είναι προφανές και όλοι οι παροικούντες (λέγε με ελληνικό λαό) την
Ιερουσαλήμ γνωρίζουν ότι και παλαιοί φόροι (ΦΠΑ στο 23%) ανεξάρτητα αν αυτές οι
αυξήσεις επέφεραν και ανάλογες αυξήσεις των εσόδων αυξήθηκαν και μπήκαν νέοι (αλληλεγγύη,
χαράτσι ακινήτων), ενώ αντιθέτως οι δαπάνες μειώθηκαν (περικοπές μισθών –
συντάξεων, περικοπές στις δαπάνες δημόσιας υγείας, παιδείας, δήμων, απολύσεις,
κλπ). Όλα αυτά λοιπόν για να εξετασθεί η ανάγκη λήψης νέων μέτρων για τη
διασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους προς όφελος των δανειστών.
4. Το 2014 θα κάνουμε και το μεγάλο βήμα να
βγούμε από το Μνημόνιο.
Για να κάνουμε το μεγάλο βήμα εξόδου από το μνημόνιο σημαίνει ότι οι
ψηφισθέντες νόμοι θα αρχίσουν να καταργούνται, σημαίνει ότι οι δαπάνες για την
υγεία, την παιδεία κλπ θα αρχίσουν να αυξάνουν, σημαίνει ότι θα σταματήσουν τα
ξεπουλήματα της δημόσιας περιουσίας, σημαίνει ότι θα σταματήσουν οι απολύσεις
κλπ. Αντ’ αυτών βλέπουμε να ψηφίζονται νέοι νόμοι που διέπονται από τις
υπογεγραμμένες υποχρεώσεις μας έναντι των δανειστών, όπως πώληση τμήματος της
ΔΕΗ, και εκκρεμούν πωλήσεις λιμανιών, αεροδρομίων (ήδη το Ελληνικό επωλήθη – Lamda Developments), νόμος για τον αιγιαλό και τόσοι άλλοι ων ουκ
εστίν αριθμός, μείωση επικουρικών συντάξεων... Συνεπώς όχι μόνο δεν κάνουμε «το
μεγάλο βήμα να βγούμε από το Μνημόνιο», αλλά αντιθέτως μπαίνουμε πιο βαθιά στις
προσταγές του μνημονίου.
5. Η δημοκρατία μας άντεξε και αντέχει!
Το πόσο άντεξε και αντέχει η δημοκρατία με τη μαζική ψήφιση Πράξεων
Νομοθετικού Περιεχομένου με τη διαδικασία του κατεπείγοντος και την ψήφιση
νόμων υπό την μορφή ενός άρθρου είναι ένα μείζον θέμα. Ένα άλλο θέμα είναι η
αύξηση της επιρροής της ΧΑ και οι υπόγειες διαδρομές του Μπαλτάκου της ΝΔ με τη
ΧΑ. Το μαύρο της ΕΡΤ δείχνει αντοχή της δημοκρατίας κατά την άποψη του κ. Σαμαρά,
όπως επίσης και η διακοπή του ηλεκτρικού σε πάμπολλα νοικοκυριά. Δημοκρατικά
απαντά η κυβέρνηση στις απεργίες με επιστράτευση (τα χημικά κατά των διαδηλωτών
θεωρούνται προστασία της δημόσιας τάξης) και έκφραση της δημοκρατίας θεωρείται
η παρουσία της task force του Ραϊχενμπαχ στα υπουργεία και του
τοποτηρητή της Μέρκελ κ. Φούχτελ. Δημοκρατία είναι η άρνηση της κυβέρνησης για
σύγκληση της ολομέλειας της βουλής που θα συζητήσει το αίτημα δημοψηφίσματος της
εν γένει αντιπολίτευσης για την πώληση της «μικρής ΔΕΗ». Δημοκρατία είναι η
κατά παραγγελία της τρόϊκας ψήφιση νέων νόμων για απελευθέρωση των ομαδικών
απολύσεων και επαναφορά του λοκάουτ (εργοδοτική ανταπεργία).
6. Κοιτάξτε μόνο τι γίνεται δίπλα και
παραδίπλα από τη χώρα μας.
Και τέλος έρχεται και η σχετική απειλή. Καθίστε καλά, μην αντιδράτε ,
βουλώστε το και κοιτάξτε τα χάλια της Βουλγαρίας, Αλβανίας (δίπλα), της
Ρουμανία, Κύπρο (παραδίπλα).
